Komunikowanie się to jedna z najważniejszych potrzeb każdego człowieka. Trudności w komunikacji mogą zaburzać lub wręcz uniemożliwiać funkcjonowanie w otaczającej rzeczywistości.
Jąkanie to zaburzenie mowy, charakteryzujące się częstymi powtórzeniami lub przedłużaniem dźwięków, sylab czy słów, bądź częstymi zawahaniami lub pauzami zakłócającymi rytmiczny przepływ mowy.
Dzieci czasami zaczynają się jąkać w okresie intensywnego rozwoju mowy- czyli miedzy drugim a piątym rokiem życia. W większości przypadków jest to zjawisko zupełnie naturalne a kłopoty z niepłynnością mowy mijają bezpowrotnie. W tym okresie dzieci zdobywają wiele nowych umiejętności, które wyprzedzają rozwój mowy. Mowa wymaga udoskonalenia i synchronizacji pracy mięśni artykulacyjnych ( języka ,warg, podniebienia miękkiego), oddechowych i fonacyjnych.
Dziecko jąkające się zawsze oczekuje szczególnej i mądrej pomocy.
Każda osoba jąkająca się potrzebuje indywidualnego podejścia ze względu na swoją odmienna osobowość.
Głównym założeniem terapii nie jest uzyskanie 100% płynności w mówieniu, ale nauka sposobów radzenia sobie z niepłynnością , zacięciem, „blokiem”, uzyskanie pewności siebie i odczucia własnej wartości oraz poznanie i wykorzystywanie swoich możliwości.
Z badań wynika, iż dzieci i młodzież z problemem niepłynności w mówieniu często nie potrafią wyrażać stanów emocjonalnych lub mają z tym znaczne trudności.
Cechą charakterystyczną większości pacjentów są tendencje introwertyczne oraz tłumienie emocji. Poza tym w procesie wychowania nie zwraca się uwagi na wyrażanie emocji. Hamowanie swoich uczuć może powodować nasilenie jąkania.
W badaniach sfery rodzinnej często podkreślane jest nadmierne krytykowanie dzieci, stawianie im wysokich wymagań, problemy z wyrażaniem i kontrolą stanów emocjonalnych u jednego lub dwojga rodziców. Często również okazuje się, że rodzice fizycznie karcą swoje dzieci lub nie mają dla nich wystarczająco dużo czasu, co również wzmaga jąkanie.
Dzieci jąkające się można podzielić na grupy:
- dziecko, które radzi sobie samo ( wyśpiewuje sylaby, zastępuje trudne wyrazy innymi, pomaga sobie gestem, ukrywa swoje jąkanie,
- dziecko, które radzi sobie z pomocą terapeuty ( trenuje sposoby upłynniania mowy, pracuje nad rozpoczynaniem wypowiedzi, nad swoim oddechem, jest systematyczne w ćwiczeniach),
- dziecko „ milczek”, mało aktywne, nieśmiałe, wagarujące, ukrywające swoje jąkanie ,
- dziecko „ zagubione” - nadpobudliwe, nerwowe, agresywne, dużo mówiące.
Jakie zachowania przejawiają rodzice dzieci jąkających się?
- rodzic „ochraniający” – nadmiernie opiekuńczy, nadwrażliwy na problem jąkania ( wyręcza dziecko w różnych sytuacjach komunikacji- telefonowanie, zakupy, zapytania nieznajomych, nauczycieli itp.) ,
- rodzic traktujący jąkanie jako temat „ tabu” ( nie rozmawia z dzieckiem ani jego rodzeństwem na temat jego trudności w mówieniu, nie radzi się specjalisty, nie rozumie tego, że raz dziecko mówi płynnie, a innym razem bardzo się jąka),
- rodzic „ specjalista”- mądrze pomaga dziecku, korzysta z pomocy logopedy, zdobywa informacje na temat problemów związanych z niepłynnością mowy, rozmawia z dzieckiem o jąkaniu, włącza się do terapii itp.
Zgłaszany problem niepłynności mowy w przypadku nasilania się wymaga uwzględnienia w procesie edukacyjnym i wychowawczym- uczeń jąkający się może mieć problem z rozpoczynaniem wypowiedzi, presją czasową przy udzielaniu odpowiedzi, samodzielnym czytaniem, wystąpieniami przed grupą, spontaniczną aktywnością na zajęciach.
Mając na uwadze trudności z jakimi musi mierzyć się uczeń jąkający się można pomóc mu poprzez:
- spokojniejsze i wolniejsze tempo własnej mowy,
- otoczenie atmosferą akceptacji i życzliwości,
- unikanie nagłego wzywania do odpowiedzi i stawiania na środku przed klasą,
- umożliwianie rozpoczynania wypowiedzi w parze lub samemu w zwolnionym tempie rozpocząć wypowiedz np. pierwszego słowa wiersza,
- dawanie możliwości odpowiedzi pisemnej ,
- zachęcanie do uczestniczenia w aktywności klasowej ( organizowanie imprez, wyjść itp.),
- dowartościowywanie, wzmacnianie poprzez wykorzystywanie każdej okazji do pochwał i podkreślania mocnych stron dziecka.
Wskazówki dla rodziców dziecka jąkającego się:
- nie mów za dziecko i nie odpowiadaj za nie na pytania- zwiększy to jego niepewność gdy samo będzie musiało mówić,
- nie powtarzaj dziecku „ nie jąkaj się”,
- nie polecaj w trakcie wypowiedzi by dziecko powtórzyło, mówiło wolniej, pomyślało zanim powie- zwiększa to zaburzenia i tłumi spontaniczność mówienia,
- nie strasz, nie bądź rozdrażniony, niecierpliwy,
- gdy dziecko spieszy się, jest napięte, przypomnij „ powoli, mamy przecież czas,
- dużo rozmawiaj z dzieckiem, śmiej się, przytulaj je, okazuj radość z kontaktu z nim, dostrzegaj drobne osiągnięcia i sukcesy,
- pozwól mu rozwijać się we własnym tempie, akceptuj jego ograniczenia .
( opracowanie V.Magdalena Baranowska i Justyna Siębor na podstawie materiałów z FORUM LOGOPEDYCZNEGO nr 1 –maj 2014r.)
Odwiedza nas 781 gości oraz 0 użytkowników.