MOJE DZIECKO IDZIE DO SZKOŁY- czynniki mogące wspierać lub utrudniać start szkolny dziecka
Pojęciem gotowość szkolna określamy stopień rozwoju dziecka niezbędny do podjęcia obowiązków związanych z życiem szkolnym i systematyczną nauką.
Dotyczy to zarówno rozwoju fizycznego, intelektualnego, społecznego jak i emocjonalnego.
Na co należy zwrócić uwagę przy ocenianiu gotowości szkolnej?
Rozwój fizyczny:
Dziecko powinno być na tyle rozwinięte fizycznie aby stawić czoła systematycznemu wysiłkowi związanemu z codziennym, wczesnym wstawaniem, regularnym odrabianiem lekcji, przebywaniem w zorganizowanej grupie dzieci.
Ważna jest ogólna sprawność ruchowa.- uczeń zdrowy, silny, właściwie odżywiony mniej się męczy siedzeniem w ławce, drogą do szkoły, wypełnianiem codziennych obowiązków.
Dobrze skoordynowane ruchy, zwinność, precyzja ruchów rąk i palców przydatne są już nie tylko w zabawie ale przede wszystkim przy pisaniu i rysowaniu.
Ważna jest dbałość o stan zdrowia- leczenie chorób przewlekłych, neurologicznych, diagnozowanie wad wzroku, słuchu, mowy.
Rozwój intelektualny:
Do opanowanie umiejętności czytania, pisania i liczenia niezbędna jest umiejętność rozpoznawania i odtwarzania znaków graficznych, znajomość zbiorów i relacji miedzy nimi oraz odpowiednia sprawność motoryczna- już w wieku przedszkolnym dziecko doskonali swoją spostrzegawczość poprzez m.in. wyodrębnianie szczegółów jako elementów całości, wskazywanie różnic i podobieństw przedmiotów i obrazków, dopasowywanie kształtów do wzorów, układanie wzorów z klocków, odwzorowywanie rysunków.
W tym wieku dziecko powinno już mieć pewien zasób wiedzy o świecie, bliższym i dalszym otoczeniu, o życiu przyrody i ludzi. Orientować się w środowisku w którym żyje, opowiedzieć o swojej rodzinie, o pracy rodziców, powiedzieć ile ma lat, gdzie mieszka. Powinno wypowiadać się pełnymi zdaniami, opisać widziany obrazek, opowiedzieć usłyszaną historię, bajkę.
Ważne jest aby zdobyło już orientację w przestrzeni ( góra, dół, pod, nad, prawo ,lewo), potrafiło wyodrębniać szczegóły z całości, porównywać , dostrzegać różnice i podobieństwa.
Aby rozumieć to czego się uczy, dziecko musi posiadać odpowiedni zasób słów i pojęć oraz umiejętność poprawnej artykulacji.
Ważna jest też zdolność koncentracji uwagi, umiejętność podporządkowywania się poleceniom nauczyciela oraz współżycia i współdziałania z rówieśnikami.
Rozwój społeczno-emocjonalny:
Dziecko powinno wykazywać zainteresowanie nauką, wykazywać chęć pójścia do szkoły w celu uczenia się, poznawania nowych zjawisk, nabywania nowych umiejętności, zdobywania wiedzy o świecie.
Pomimo prawidłowego rozwoju intelektualnego dziecko może mieć problemy z przystosowaniem się do wymagań szkolnych, co powoduje zniechęcenie do nauki i samej szkoły.
Dziecko dojrzałe emocjonalnie cechuje równowaga psychiczna, powinno ono posiadać znajomość odróżniania dobrego od złego- wiedzieć, że nie wolno bić, krzywdzić, rzucać przedmiotami czy niszczyć cudzej własności. Oznaką braku dojrzałości psychicznej są wybuchy złości, płaczu, popadanie w konflikty z kolegami, agresywność, nadwrażliwość, niecierpliwość, niepewność, lękliwość.
Dziecko rozpoczynające naukę w szkole powinno samodzielnie wykonywać czynności higieniczno-porządkowe oraz posiadać zdolność podporządkowania się dyscyplinie i zasadom panującym w szkole.
Problemem niektórych dzieci jest zbyt mała samodzielność- dziecko nie potrafi samo spakować tornistra, gubi przybory szkolne, płacze przy rozstaniu z rodzicami.
Nadopiekuńcza postawa rodziców, nadmierny lęk o zdrowie i życie, wyręczanie je w czynnościach dnia codziennego nie pozwalają na rozwinięcie u dziecka zaradności i samodzielności.
Pozytywny start szkolny dziecka jest również pewnym sprawdzianem dla rodziców , potwierdzającym skuteczność ich działania wychowawczego.
Aby pomóc dziecku dostosować się do życia szkolnego należy zwrócić uwagę na naukę samodzielności- umiejętność samoobsługi ( ubieranie i rozbieranie się, mycie, czesanie, dbanie o swój wygląd) oraz systematyczności i wytrwałości ( pomocne w kształtowaniu tych cech są przydzielane dziecku obowiązki domowe- uczymy dzieci regularnego sprzątania zabawek, podlewania uprawianych roślin, udziału w pracach domowych). Podczas zabawy zwracamy uwagę na końcowe efekty pracy dziecka ( np. czy budowla z klocków została zakończona).
Uczymy dziecko przezwyciężania trudności w toku zabawy czy pracy. Przyzwyczajamy do stałych obowiązków, ustalonego rytmu dnia ( sen, posiłki, zabawa, praca ). Jeśli dziecko w wieku przedszkolnym jest otaczane przesadną troską nagle okazuje się, że jest bezradne wobec warunków wymagających samodzielności.
Ważne jest a by w trakcie nauki szkolnej przekazywać dzieciom nie tylko wiedzę ale także umiejętność radzenia sobie z problemami, przeszkodami, trudnościami oraz rozwijać zdolności znoszenia napięć, przeciwności i niepowodzeń.
W radzeniu sobie z sytuacjami trudnymi duże znaczenie ma stosunek dziecka do samego siebie, wiara we własne możliwości oraz wytrwałość. Skutkiem braku umiejętności radzenia sobie w powyższych sytuacjach mogą być zaburzenia nerwicowe. Do najczęściej spotykanych należą: ucieczka w chorobę, występowanie u dziecka nawyków ruchowych ( tików), stosowanie reakcji przeciwstawnych, maskowanie lęku i niepokoju brawurą, błaznowaniem lub powagą, cofnięcie się do wcześniejszego okresu rozwoju, nieśmiałość.
Czynnikiem wpływającym na kształtowanie nieśmiałości u dziecka jest stosowanie ograniczeń, licznych zakazów i nakazów albo wykonywanie czynności za dziecko. Może to rodzić poczucie ograniczonej możliwości sprostania wymaganiom.
Nie bez znaczenia jest również stosowany system kar i nagród – istnieje zależność miedzy nieśmiałością a skrajnymi tendencjami w systemie nagradzania i karania zwłaszcza gdy częściej karze się przejawy aktywności dzieci a nagradza bierność.
Uczniowie nieśmiali charakteryzują się mniejszą aktywnością w klasie, niechętnie zabierają głos, rzadziej zgłaszają się do odpowiedzi, a pytani odpowiadają poniżej poziomu rzeczywistego przygotowania. Nie wykazują też zainteresowania życiem klasy. Gdy nieśmiałość ma charakter trwały , utrudnia lub wręcz uniemożliwia ujawnienie możliwości ucznia.
Badania wykazują istnienie związku między akceptującą postawą rodziców a rozwojem zarówno umysłowym, emocjonalnym, jak i społecznym dziecka.
Dla dziecka bardzo istotne jest zaspokojenie potrzeby ciepła i miłości i jest to niezbędne do jego prawidłowego rozwoju. Dziecko potrzebuje nie tylko obecności rodziców, ale też kontaktu i współdziałania z nimi ( okazywana jest mu czułość, cierpliwość, wyrozumiałość).
. Dziecko akceptowane wykazuje wyższy stopień ciekawości, oryginalności, jest bardziej zrównoważone emocjonalnie, przyjaźnie nastawione do innych, wesołe. Chętniej pomaga , współpracuje, dzieli się z innymi, łatwiej nawiązuje kontakty z rówieśnikami.
Niekorzystną dla rozwoju dziecka postawą rodzicielską jest przesadna opiekuńczość oraz postawa nadmiernie chroniąca. Może się ona przejawiać zarówno w nadmiernej pobłażliwości jak i przytłoczeniu dziecka autorytetem rodzicielskim.
Tendencja do utrzymywania stałego i bliskiego kontaktu z dzieckiem, nadmierna koncentracja na dziecku, kontrola i nadzór prowadzą do tłumienia rozwoju jego samodzielności, własnej inicjatywy i mogą prowadzić do niezaradności życiowej, bierności, opóźnień w dojrzewaniu emocjonalnym i społecznym lub przeciwnie: nadmiernej pewności siebie, nie liczenia się z potrzebami innych, agresji.
O wielu zachowaniach dziecka decyduje to, w jaki sposób postrzega ono siebie jako osobę. Dotyczy to zarówno zachowań indywidualnych jak i społecznych.
Proces kształtowania swojego obrazu trwa przez cale życie, jednak jego najintensywniejszy rozwój przebiega w pierwszych latach życia . Małe dziecko potrzebuje od otoczenia potwierdzania własnej wartości- jeśli dziecko jest chwalone, jego wysiłki są dostrzegane, to stara się sprostać wymaganiom i udowodnić, że tak jest w rzeczywistości.
Najkorzystniejsza jest samoocena adekwatna do możliwości, często jednak obserwujemy samoocenę zaniżoną lub zawyżoną.
Konsekwencją samooceny zaniżonej jest zmniejszenie aktywności, chęci do działania i dalszego rozwoju.
W przypadku zawyżonej samooceny dziecko podejmuje się zadań, którym nie może sprostać, naraża się wtedy na niepowodzenia i związane z nimi napięcia.
Dziecko obraz własnej osoby tworzy na podstawie danych pochodzących z dwóch źródeł. Jednym z nich są jego własne doświadczenia- na tej podstawie jest w stanie ocenić na co je stać, jakich reakcji ze strony otoczenia może oczekiwać.
Następnym źródłem informacji są opinie innych osób o dziecku- szczególnie tych z najbliższego otoczenia. Pierwsze oceny i opinie na swój temat dziecko zdobywa w środowisku domowym. Dopiero wraz z dorastaniem i nawiązywaniem więzów poza domem ten obraz zostaje zmodyfikowany przez opinie innych.
Jeżeli pierwsze doświadczenia społeczne dziecka są pozytywne, nabywa ono przekonania o swojej wartości. Należy stawiać przed dzieckiem wyzwania które są dostosowane do jego możliwości, podejmowana aktywność wyzwala w nim poczucie sukcesu. Dziecko musi czuć się akceptowane, szczególnie przez osoby dla niego ważne.
Dziecko akceptujące siebie równocześnie siebie szanuje, a świat spostrzega jako bezpieczny.
Rodzice mogą stworzyć dziecku warunki do prawidłowego rozwoju, do zabawy, do nauki bądź wpłynąć ujemnie na proces kształtowania osobowości dziecka.
Dziecko czuje się bezpiecznie w rodzinie, w której zaspokajane są jego potrzeby ( potrzeby ciepła i miłości, życzliwości , kontaktu z rodzicami, wzajemnego szacunku). Niewłaściwy klimat uczuciowy czy nieprawidłowa struktura rodziny często stanowią przyczynę zaburzeń w zachowaniu dziecka. Rodzice nie zawsze zdają sobie sprawę, że stanowią dla dziecka najważniejsze wzory osobowe- dziecko naśladuje ich zachowania i identyfikuje się z nimi.
Co mogą zrobić rodzice aby dziecko uniknęło trudności w nauce?
Opracowała: mgr Violetta M.Baranowska - psycholog
Odwiedza nas 191 gości oraz 0 użytkowników.