Charakterystyka trudności dyslektycznych

„Charakterystyka trudności dyslektycznych” –

opracowanie : Anna Kozańska (pedagog)
Niniejsze opracowanie stanowi skrót referatu z konferencji nt.
„ Uczeń z dysleksją w szkole”


Efektem oddziaływań dydaktycznych  I etapu edukacyjnego  powinno być opanowanie przez dziecko płynnego czytania i pisania, aby mogło sprostać wymaganiom szkolnym.
W praktyce szkolnej  posługiwanie się językiem odbywa się na trzech poziomach: mówienie, czytanie, pisanie. Język  pisany jest również formą  wprowadzania dziecka w świat kultury, jest specyficzną  drogą socjalizacji.
A. Mauer wskazuje, że biegłe czytanie  można najlepiej  opisać jako elastyczną  kombinację  świadomości fonologicznej i automatyzacji. Rozwój umiejętności czytania  i pisania u dzieci przebiega kilka faz, w których  stosują one odrębne strategie czytania: logograficzną, fonologiczną, ortograficzną.
Dzieci z problemem dysleksji stosują najczęściej elementarną czyli logograficzną  strategię czytania, lub też strategię głoskowania tj. odczytują kolejne głoski  w wyrazach , posługując się nazwami liter i składają w całość, co przeszkadza im w przywoływaniu znaczenia , nawet niekiedy  bardzo prostych , nieznanych słów. Cała ich bowiem uwaga skoncentrowana jest  na rozpoznawaniu poszczególnych liter- na ich rozszyfrowywaniu.


Taka strategia  czytania jest charakterystyczna  dla większości  dzieci dyslektycznych.
Dzieci te wykazują zatem  niski poziom rozumienia  czytanych treści.
Dzieci dyslektyczne  nie osiągają  końcowej fazy  rozwoju umiejętności czytania i pisania tj. fazy ortograficznej. Obca jest im zatem automatyzacja czytania z jednoczesnym  uświadamianiem sobie wewnętrznej struktury wyrazów.
Warunkuje to ograniczone możliwości uczestnictwa w kulturze symbolicznej. Dziecko dyslektyczne, jeśli na skutek  pracy terapeutycznej opanuje technikę czytania, to nadal napotyka trudności w rozumieniu i interpretacji treści literackich czy wyrażaniu swoich myśli za pomocą pisma.
J. Dyrda podkreśla, że dzieci dyslektyczne  z powodu trudności, jakie sprawia im opanowanie języka pisanego skazane są na zubożenie autotelicznego świata znaczeń, sensów i metafor.
J. Jastrząb zwraca uwagę, że dzieci dyslektyczne mogą mieć trudności nie tylko  z dosłownym rozumieniem czytanych treści ale nade wszystko trudności mogą dotyczyć  rozumienia  interpretacyjnego. Rzadko osoba z problemem dysleksji wykazuje się rozumieniem krytycznym oraz  najwyższym poziomem  czyli rozumieniem kreatywnym.
Brak zdolności opanowania  przez dzieci dyslektyczne fazy ortograficznej w procesie czytania, a więc brak czytania na poziomie metajęzykowym z jednoczesnym, automatycznym uwzględnianiem związków wyrazowych i  wewnętrznej struktury wyrazów warunkuje  ich trudności w nauce pisania.
Warto podkreślić, że prócz zaburzeń  przetwarzania fonologicznego i automatyzacji czytania często u dzieci dyslektycznych współwystępują  wybiórcze zaburzenia percepcji  wzrokowej tj. koordynacji wzrokowo-ruchowej, percepcji figury i tła, stałości kształtu, pozycji w przestrzeni i stosunków przestrzennych, które potęgują trudności w dekodowaniu wyrazów i ich zapisie.
Z uwagi na  zaburzenia o charakterze dysortografii i dysgrafii oraz trudności w organizacji własnej wypowiedzi , błędy  gramatyczne, stylistyczne, logiczne i rzeczowe, pisanie nie jest dla osoby dyslektycznej „medium wyrażającym myśl”.
Uczeń na drugim etapie edukacyjnym   powinien opanować umiejętność pisania  obejmującą prawidłowe tempo,  technikę i ortografię.
Osoba dyslektyczna z uwagi na  wykazane zaburzenia  nie jest w stanie sprostać tym wymaganiom. Czytanie nie jest dla osoby dyslektycznej jednoczesnym nośnikiem  informacji  o ukrytym znaczeniu  i formie gramatycznej. Brak  zdolności czytania na poziomie metajęzykowym , z jednoczesnym przywoływaniem  fonologii, morfologii, semantyki słów, powoduje , że w ciągu całego życia  dyslektycy napotykają  trudności w opanowaniu  i biegłym odwoływaniu się do  reguł pisowni, które opierają się na  procesach fonologicznych i morfologii języka. Z tychże samych powodów uczniowie ci z trudnością przyswajają wiedzę  gramatyczną.  Jeśli prócz zaburzeń słuchowych  występują zaburzenia  funkcji wzrokowych  wyuczenie  się ortograficznego pisania  jest dla osoby dyslektycznej  praktycznie nieosiągalne.
Zestawienie objawów  specyficznych trudności  dzieci z dysleksją rozwojową  ukazuje zmiany jakie zachodzą  wraz z wiekiem i kształceniem. Niektóre objawy mogą przetrwać do następnego okresu i powodować nowe obszary trudności np. w nauce języków obcych,  uprawianiu sportu, nauce przedmiotowej.
Szkoła jest miejscem dominacji pisma drukowanego  jako środka przekazu, przez co jednocześnie wymaga  abstrakcyjnego, historycznego i linearnego sposobu myślenia, ponieważ te stanowią  podstawę do poznania wiedzy szkolnej.
Potencjalny dyslektyk  od początku  jest osobą preferującą myślenie niewerbalne, nielinearne - myślącą obrazami. Ten aspekt dysleksji, który objawia się jako defekt uczenia się  powstaje już między  3 a 13 rokiem życia.
W związku z tym styl uczenia się osoby dyslektycznej  nie preferuje  zapamiętywania sekwencji, porządku, kolejności  i jest to  charakterystyczna wspólna cecha, która odróżnia style ucznia się dzieci dyslektycznych  od ich rówieśników, którzy takich trudności  nie przejawiają.
Znajduje to swe odzwierciedlenie  w nabywaniu  przez dzieci dyslektyczne  wiedzy przedmiotowej. Zależnie od patomechanizmu  trudności w czytaniu i pisaniu   tj. zaburzeń rozwoju zaburzonych funkcji, uczeń ma inną konstelację objawów. Zaburzenia  funkcji językowych ( pamięć fonologiczna, słuchowa, przetwarzanie słuchowe) utrudniają uczenie się języków obcych, opanowywanie terminologii, zapamiętywanie nazwisk, szeregów cyfr, liczenie w pamięci. Uczniom z przewagą  zaburzeń w obszarze percepcji wzrokowej , przestrzennej,  i pamięci wzrokowej  trudności sprawiają raczej przedmioty związane z dobrą orientacją na mapie, rysunkami, przyswajaniem symboli, liter, nut ,zapisem  o innej niż wyuczona strukturze.
Uczeń dyslektyczny pracuje niewspółmiernie  do osiąganych wyników  szkolnych, często uzyskuje  wyniki  znacznie poniżej  swoich możliwości  intelektualnych.
Watro podkreślić, że dysleksja nie  ustępuje samoistnie, należy ją postrzegać  jako problem całego życia.
Tak więc osoby z dysleksją  zmuszone są do stałej czujności, kontroli i pracy nad sobą.
Dysleksja ponadto determinuje  wybory drogi  życiowej i zawodowej  osób nią dotkniętych. Lata spędzone  w szkole wszyscy dyslektycy  wspominają jako najtrudniejszy  okres w swoim życiu.


Literatura:
R.D. Devis, E.M.Braun, Dar dysleksji, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 2001,
Edukacja terapeutyczna, pod red. J. Jastrząb,Wydawnictwo Akapit, Toruń 2002,
M. Bogdanowicz, A. Adryjanek, Uczeń z dysleksją w szkole, Wydawnictwo Operon, Gdynia 2004,
J. Dyrda, Style uczenia się dzieci dyslektycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2004,
Zabawy z rymami, pod red. A Mauer, Wydawnictwo Impuls, Kraków 1997.        

Opracowała  Anna Kozańska

Rozpowszechnianie i wykorzystywanie treści zawartych w artykule jest dozwolone tylko po uzyskaniu wyraźnej zgody od autora.

 

godło

Gościmy

Odwiedza nas 103 gości oraz 0 użytkowników.

Odsłon

Odsłon artykułów:
584037
Copyright © 2024 Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Nowym Tomyślu. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Joomla! jest wolnym oprogramowaniem wydanym na warunkach GNU Powszechnej Licencji Publicznej.