Jąkanie- przyczyna czy skutek zaburzeń emocjonalnych. Diagnoza. Terapia.
Jąkanie jest zaburzeniem tempa, rytmu i intonacji wypowiedzi werbalnej. Może mieć charakter kloniczny, toniczny bądź mieszany. Może towarzyszyć mu wydawanie pozornie upłynniających wypowiedz dźwięków, słów czy nawet zwrotów a także wykonywanie tików i współruchów.
Niewielka jest wiedza na temat mechanizmu powstawania tego rodzaju niepłynności mówienia. Dotyczy to zarówno fizjologii tego zjawiska jak i jego uwarunkowań emocjonalnych i społecznych. Terapia jąkania jest bardzo trudna. Uzyskane efekty często mają tylko tymczasowy charakter- bywa, że niepłynność powraca z jeszcze większym nasileniem. Często też okresy poprawy i pogorszenia mówienia przeplatają się. Przyczyny tych wahań są często trudne do ustalenia, zarówno dla podmiotu jak i terapeuty.
Jest wiele teorii próbujących wyjaśnić mechanizm powstawania tego zaburzenia.
Koncepcja klasyczna zwraca przede wszystkim uwagę na objawy. Dziecko zaczyna, z jakiejś przyczyny o charakterze neurologicznym, jąkać się. Zjawisko to odbierane jest przez podmiot oraz otoczenie jako coś bardzo negatywnego.
Niepowodzenia w coraz to nowych sytuacjach komunikacyjnych oraz objawy dezaprobaty bądź niepokoju rodziców powodują, że dziecko zaczyna bać się sytuacji mówienia. Ponieważ w przeważającej liczbie sytuacji społecznych oczekuje się, że uczestnicy będą mówić, jąkanie zaczyna być źródłem nieprzystosowania społecznego. Dziecko zaczyna unikać różnych sytuacji społecznych- źle funkcjonuje w przedszkolu a później w szkole, unika spotkań z rówieśnikami. Strach przed mówieniem może stać się jedną z najważniejszych , a często nawet główną, determinantą społecznego zachowania się dziecka a potem osoby dorosłej.
Celem terapii jest eliminacja objawów jąkania lub zmniejszenie ich liczby do poziomu akceptowanego przez pacjenta. Terapia nastawiona jest na objaw, traktowany jako przyczyna problemów emocjonalnych i nieprzystosowania jednostki. Istotnym elementem planowania i przebiegu terapii jest precyzyjna diagnoza niepłynności. We właściwej terapii można wyróżnić przynajmniej trzy etapy:
- przygotowanie do płynnego mówienia
- nauka płynnego mówienia
- wprowadzanie w życie zdobytych umiejętności
Druga koncepcja dotycząca etiologii jąkania podkreśla nerwicowy charakter zaburzenia- u podłoża występuje zagrażający konflikt emocjonalny pomiędzy przeżywanymi emocjami, wymaganiami czy normami.
. Uważa się, iż aby powstała nerwica jąkania muszą zaistnieć trzy rodzaje czynników:
- predyspozycje
- czynniki wyzwalające
- czynniki utrwalające
Celem terapii jąkania jest zrozumienie mechanizmu powstania zaburzenia. Znając mechanizm można próbować wyeliminować przyczyny, które doprowadziły do nerwicowego sposobu przystosowania się do niekorzystnej sytuacji. Celem nadrzędnym oddziaływań jest poprawa społecznego funkcjonowania pacjenta. Poprawa płynności mówienia jest jedynie jednym ze sposobów polepszenia zachowań społecznych. Ważne jest dotarcie do rzeczywistych problemów emocjonalnych i przystosowawczych oraz podjęcie próby rozwiązania ich.
Opracowano na podstawie wykładu dr K. Szamburskiego „ Jąkanie- przyczyna czy skutek zaburzeń emocjonalnych- konsekwencje dla terapii”
V. Magdalena Baranowska,- psycholog kliniczny, psychoterapeuta systemowy
Justyna Siębor- pedagog, neurologopeda
Odwiedza nas 173 gości oraz 0 użytkowników.